Шерзодхон Қудратхўжа яшаб турган мамлакати тилини билмайдиганлар ҳақида айтган фикрлари кўплаб муҳокамаларга сабаб бўлди. Давлат Умаров ўз мақоласида жамиятда бўлинишларга йўл қўйиб бўлмаслиги ва муаммоларни ечишда масъулиятни олишдан қочмаслик муҳимлиги ҳақида мулоҳаза қилади.
Президентнинг маъмурий ислоҳотлар тўғрисидаги фармони билан бекор қилинган Вазирлар Маҳкамаси тузилмасидаги Давлат тилини ривожлантириш департаменти 4 ой ўтиб қайта ташкил этилди.
Давлат тили ҳақидаги қонун қабул қилинганига 33 йил бўлди. Аввалига қадамлар дадил ташланди, кейинчалик эса қонун қайта-қайта таҳриланадиган, вазифалар ортга суриладиган, сал ўтиб амалга ошмайдиган бўлиб қолди. «Газета.uz» 21 октябрдагина эсланадиган ўзбек тили ҳақида зиёлилар фикрини сўради.
Шавкат Мирзиёев 21 октябрь — давлат тили байрами билан ўзбек халқини табриклади. Бу борада ахборот-коммуникация технологияларининг тилини ўзбекчалаштириш, ўзбек ва хорижий тиллар бўйича луғат ҳамда сўзлашгичларнинг янги авлодини яратиш кечиктириб бўлмас вазифадир, дея таъкидлади президент.
Сенатор Наримон Умаров матбуот анжуманида «Давлат тили тўғрисида»ги қонуннинг янги таҳрири Сенатга киритилмаганини айтди. Ваҳоланки, қонун июнь ойи охирида Сенат ялпи мажлисида маъқулланган эди. Мазкур ҳолатга бошқа ҳеч ким изоҳ бермади.
Қонунчилик палатасининг навбатдаги мажлисида депутатлар товар ва хизматлар ҳақидаги маълумотларни давлат тилида тақдим этиш шартлиги акс этган қонун лойиҳасини маъқуллашди. Ҳужжат Сенатга юборилди.
Тошкентнинг Миробод туманида бир қатор кўчалардаги 500 дан зиёд ташқи ёзувлар ва ахборот матнлари «Давлат тили тўғрисида"ги қонунга мослаштирилди. Жумладан, «Beauty salon», «Слоённая самса», «Аптека» каби ёзувлар ўзбекчалаштирилди.
Тошкент шаҳрининг Юнусобод туманида беш ой ичида 1000 дан ортиқ пешлавҳа, реклама ва эълонлар давлат тилига таржима қилинди. Бу «Реклама тўғрисида"ги қонун талабларини бузиши мумкин.
Ўзбекистон Олий Мажлиси Сенатининг ўн олтинчи ялпи мажлисида давлат тили тўғрисидаги қонунга ўзгартириш киритиш маъқулланди. Янги таҳрирдаги қонунда бир қатор янги нормалар мавжуд.
Давлат тили тўғрисидаги баҳс ва мунозараларда турли хил хорижий мамлакатларнинг бу борадаги қонунчилиги ва талаблари мисол қилиб келтирилмоқда. «Газета.uz» колумнисти Комил Жалилов ушбу давлатлар тажрибасини fact-checking асосида таҳлил қилди.
Олий Мажлис Қонунчилик палатасида давлат органларига фақат давлат тилида мурожаат қилиш таклифи маъқулланмаганлиги ижтимоий тармоқларда ва депутатлар орасида қизғин баҳс-мунозараларга сабаб бўлмоқда. Давлат тили мақоми бўйича халқаро тажриба, ўзбек тилини ўрганиш бўйича шароитлар ва давлат тили мавқеи тўғрисида — «Газета.uz» колумнисти Комил Жалиловнинг мақоласида.
Депутат Расул Кушербаевнинг айтишича, ўзбек тили фақат давлат билан ишлайдиганлар учун мажбурий бўлиши керак. Парламент аъзоси, шунингдек, жамиятда тил билан боғлиқ дискриминация мавжудлигини тан олди ва расмийлар орасида вазиятга шовинистик нигоҳ билан қарайдиганлар ҳали ҳам борлигини таъкидлади.
Олий Мажлис Қонунчилик палатасида Ўзбекистон давлат идораларига мурожаат давлат тили — ўзбек тилида бўлиши кераклиги ҳақидаги таклиф мақулланмади. Депутат Дониёр Ғаниев давлат тили ўз номи билан давлатнинг фуқаролар билан расмий мулоқот тили бўлиши кераклигини таъкидлади. Шунингдек, у давлат тили тўғрисидаги қонуннинг ижросини таъминлашнинг самарали механизмини ишлаб чиқиш кераклигини айтди.
«Миллий тикланиш» фракцияси раиси Алишер Қодиров давлат тили тўғрисидаги қонун лойиҳаси ҳеч қайси миллат вакилини камситмаслигини, «лекин бу меҳрибонлик ўзимизни камситиш ҳисобига бўлмаслиги керак"лигини таъкидлади. Депутат Расул Кушербаев масала фақатгина давлат тилида иш юритиш ҳақида кетаётганлигини эслатди. «Кўп миллатли мамлакатда давлат тили масаласини фақат қайсидир миллат тақдири билан боғлайвериш нотўғри», — дейди у.
Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг давлат тили тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузиш ҳақидаги моддага ўзгартиш ва қўшимча киритилмоқда. Унга кўра, таълимда тилни эркин танлаш ҳуқуқларини бузиш, давлат тилини менсимаслик учун жарима миқдори оширилади.
2023 йилдан раҳбар кадрлар ўзбек тилини билиш даражаси бўйича сертификатга эга бўлиши мажбурий этиб белгиланиши мумкин. Шунингдек, мансабдорлардан ўзбек адабий тили меъёрлари ва давлат тилида иш юритиш бўйича қисқа муддатли ўқув курсларида малака оширишлари талаб этилади.
Қўшимча имкониятлардан фойдаланиш учун сайтда рўйхатдан ўтинг